Ieder jaar worden er in Nederland ongeveer 150.000 kinderen geboren. Bijna de helft van deze kinderen wordt buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren. Hiervan deelt ongeveer driekwart van deze ouders het gezamenlijk gezag over hun kind. Erkenning en gezag zijn onderwerpen waar vaak vragen over zijn.

Voor gehuwden of geregistreerd partners is duidelijk wat de regel is. Als een kind binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, hebben de ouders van rechtswege gezamenlijk gezag. Maar voor mensen die een kind krijgen zonder dat zij zijn getrouwd of geregistreerd partner zijn, kan dit onduidelijk zijn.

De moeder van het kind krijgt in die gevallen automatisch het gezag omdat zij het kind op de wereld heeft gezet. De andere ouder moet het kind erkennen en het gezag aanvragen. Erkenning van het kind kan vóór de geboorte worden geregeld. Het gezag moet via het gezagsregister van de rechtbank worden aangevraagd nadat het kind is geboren. In de praktijk wordt dit vaak vergeten. Dit kan schrijnende situaties teweeg brengen als de ouders uit elkaar gaan of wanneer de moeder komt te overlijden. De ouder zonder gezag wordt dan ineens met de afwezigheid van gezag geconfronteerd.

gevolgen erkenning door andere ouder

Doordat de andere ouder het kind erkent, wordt hij of zij volgens de wet de juridisch ouder van het kind. Hierdoor ontstaat een familierechtelijke betrekking. Dit houdt in dat het kind in beginsel erfgenaam wordt en de achternaam van de andere ouder kan krijgen. Heeft de andere vader of moeder het kind erkend, dan betekent dit nog niet dat hij of zij een opvoed- en verzorgingsplicht voor het kind heeft.

gevolgen gezag

Bij gehuwden of geregistreerd partners is – wanneer het kind geboren wordt ten tijde van het huwelijk of partnerschap – de moeder samen met haar echtgenoot of partner de wettelijk vertegenwoordiger van het kind. In de praktijk komt het geregeld voor dat de andere ouder het kind niet erkend heeft wanneer de ouders niet zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan. Het gevolg hiervan is dat de andere ouder geen gezag heeft over het kind en alleen de moeder officiële handelingen mag verrichten zoals het aanvragen van een paspoort, het maken van een schoolkeuze of het ondergaan van medische behandelingen.

Eindigt een relatie, dan ontstaan er vaak conflicten. Als de andere ouder geen gezag heeft, zal die ouder merken dat hij of zij geen inspraak heeft in formele aangelegenheden die te maken hebben met het kind. De gezaghebbende ouder “wint” daardoor die conflicten eigenlijk per definitie.

Wanneer ouders het gezamenlijk gezag hebben over een kind, kunnen er eveneens conflicten ontstaan. De ouder bij wie het kind woont, kan bijvoorbeeld niet zonder toestemming van de andere gezaghebbende ouder verhuizen. Ook is voor een buitenlandse vakantie de toestemming van de andere gezaghebbende ouder nodig. Wanneer een van de ouders deze toestemming niet geeft, is het mogelijk om vervangende toestemming van de rechter te krijgen.

Het wetsvoorstel beoogt een directe koppeling tussen erkenning en gezamenlijk gezag voor ongehuwde ouders en niet-geregistreerde partners. Dit betekent dat ouders die het kind hebben erkend vóór de geboorte van het kind, direct vanaf de geboorte samen met de moeder gezag hebben over het kind.

initiatiefwet Erkenning en Gezag

Inmiddels is het initiatiefwetsvoorstel Erkenning en Gezag ingediend bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Deze wet is op 24 november 2020 aangenomen door de Tweede Kamer en zal begin 2021 in de Eerste Kamer worden behandeld. De verwachting is dat ook hier het voorstel wordt aangenomen en dat de wet in werking zal gaan treden per 1 juli 2021.

Het wetsvoorstel beoogt een directe koppeling tussen erkenning en gezamenlijk gezag voor ongehuwde ouders en niet-geregistreerde partners. Dit betekent dat ouders die het kind hebben erkend vóór de geboorte van het kind, direct vanaf de geboorte samen met de moeder gezag hebben over het kind. Wordt de erkenning pas geregeld nadat het kind is geboren, dan zal het gezamenlijk gezag gelden vanaf de erkenning.

Zijn ouders niet samen tot erkenning van het kind overgegaan, maar is dit tot stand gekomen met vervangende toestemming van de rechtbank, dan verkrijgt de andere ouder niet van rechtswege het gezamenlijk gezag en heeft alleen de moeder het gezag.

Deze nieuwe wet zal gaan gelden voor alle gevallen nadat de wet inwerking treedt.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen, neem dan contact op met één van onze familierechtadvocaten.